An Gèidheal Ùr

A' tort thugaibh na naidheachdan LGDTC+ as ùire

  • Cuairt-litir #41

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    HIV ann an Alba

    Tha an àireamh de chùisean ùra HIV am measg fireannaich eile-sheòrsacha air a dhol seachad air an àireamh de chùisean ùra am measg fireannaich ghèidhe airson a chiad turas san deichead mu dheireadh.

    A-rèir figearan ùra bho Slàinte Poblach na h-Alba bha 42% de chùisean ùra ann an 2022 air an lorg ann am fireannaich eile-sheòrsach, an taca ri 29% ann am fireannaich ghèidhe.

    An EHRC

    Tha Coimisean na Co-ionannachd agus Chòraichean a’ Chinne-daonna (EHRC) air stiùireadh ùr fhoillseachadh do sgoiltean ann an Sasainn a tha a’ moladh nach e leth-bhreith a th’ ann tuilleadh ma bhios luchd-teagaisg a’ mhì-ghnèitheachadh oileanaich.

    A-rèir an stiùireadh a bh’ ann roimhe, b’ e leth-bhreith a bh’ ann am mì-ainmeachadh no mì-ghnèitheachadh oileanaich thar-ghnèithich leis gu bheil ath-bhuileachadh gnè na feart dìonta fo Achd na Co-ionnannachd, ach tha iad air an earrann seo a thoirt às an stiùireadh ùr.

    A bharrachd air sin, tha an stiùireadh ùr a’ ràdh gum feum sgoiltean taighean-beaga aon-sheòrsach a sholarachadh do chlann nas sìne na 8, agus seòmraichean-èididh aon-sheòrsach do chlann nas sìne na 11.

    Tha an stiùireadh cuideachd a’ ràdh gum bu chòir dhan seòmraichean seo a bhith air an sgaradh a-rèir gnè bith-eòlasach agus gum bu chòir do sgoiltean seòmraichean prìobhaideach a sholarachadh do chlann tar-ghnèitheach.

    “Teiripe” iompachaidh

    Tha The Times ag aithris gu bheil dùil gum bi Rishi Sunak a’ cur cùl ris a’ chasg air cleachdaidhean ris an canar “teiripe” iompachaidh.

    ‘S e a th’ ann an “teiripe” iompachaidh cleachdadh sam bith a dh’fheuchas ri taobhadh feise, no dearbh-aithne gnè, neach atharrachadh.

    Tha The Times ag aithris gun ainmich an riaghaltas gu bheil iad air cùl a chur ris a’ chasg leis gu bheil casgan den leithid air a bhith neo-èifeachdach ann an cuid de dhùthchannan eile.

    Tha còrr ’s còig bliadhna agus ceathrar Prìomhairean air a bhith ann a-nis bho gheall na Tòraidhean an toiseach casg a chur air “teiripe” iompachaidh.

    Gheall Sunak nuair a chaidh e na Phrìomhaire gum biodh an casg deiseil a chur an gnìomh san t-Samhain, ach chan fhacas dreach bhile fhathast is am pàrlamaid a-nis briste gu meadhan na Dàmhair.

    Fògarraich

    Tha Rùnaire na Dùthcha, Suella Braverman, air ràdh nach eil eagal ro leth-bhreith na adhbhar gu leòr airson comraich a cheadachadh do dh’fhògarrach gèidh no boireannach.

    Thathar ag aithris gu bheil Braverman na beachd gu bheil cunnradh nan Nàiseanan Aonaichte air fògarraich ro sheann is feumach air ath-leasachadh.

    A’ Phòlainn

    Tha ceannard a’ phàrtaidh Civic Platform, Donald Tusk, air ràdh gun dèan e nas fhasa do luchd tar-ghnèitheach an gnè laghail atharrachadh agus gun toir e aithneachadh laghail do chompanasan-catharra aon-sheòrsach ma shoirbhicheas iad ann an taghadh na h-ath mhìos.

    Afraga a Deas

    Tha seachdnar an grèim ann an Afraga a Deas an dèidh dhaibh an aplacaid Grindr a chleachdadh gus oileanach, 18, a thàladh is a thoirt fo bhruid Dimàirt seo chaidh.

    Thuirt na Poilis ann an Gauteng, gu do dh’iarr iad R30,000 (mu £1,300) air a theaghlach airson a shaoradh air èirig.

    Chaidh a lorg gun mhothachadh aig ostail ann an Johannesburg Diciadain is a thoirt a dh’ospadal airson leigheis.

    Thuirt na Poilis gu bheil iad cuideachd a’ feuchainn ri fhaighinn a-mach nan robh an fheadhainn a chaidh a chur an greim an-sàs ann an cùisean eile den leithid san sgìre.

  • Cuairt-litir #39

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    “Teiripe” iompachaidh

    Chruinnich luchd-fianais faisg air Taighean na Pàrlamaid Diardaoin gus iarraidh air Rishi Sunak a ghealltanas a chur casg air cleachdaidhean ris an canar “teiripe” iompachaidh a chumail.

    ‘S e a th’ ann an “teiripe” iompachaidh cleachdadh sam bith a dh’fheuchas ri taobhadh feise, no dearbh-aithne gnè, neach atharrachadh.

    Tha còrr ’s còig bliadhna agus ceathrar Prìomhairean air a bhith ann a-nis bho gheall na Tòraidhean an toiseach casg a chur air “teiripe” iompachaidh.

    Gheall Sunak nuair a chaidh na Phrìomhaire gum biodh an casg deiseil a chur an gnìomh san t-Samhain, ach chan fhacas dreach bhile fhathast is am pàrlamaid ri bhriseadh an ath-sheachdain gu meadhan na Dàmhair.

    Liz Truss

    Thuirt Liz Truss ris The Times gum bu chòir dhan Phrìomhaire, Rishi Sunak, stiùireadh fhoillseachadh ag ràdh gum bu chòir do sgoiltean a bhith soilleir mu ghnè bith-eòlasach agus nach bu chòir dhaibh eadar-ghluasadan sòisealta a cheadachadh gu h-oifigeil.

    Thuirt i leis nach e “gnìomh neodrach” a th’ ann “nach bu chòirear ceadachadh oifigeil a thoirt ris gus a tha inbheach òg làn comasach air co-dhùnadh a dhèanamh air na builean aig aois 18”.

    Ian McKellen

    Tha Sir Ian McKellen air ràdh gu bheil dragh air mu thilleadh Section 28, lagh a chur am Prìomhaire, Margaret Thatcher, an gnìomh is a thoirmisg sgoiltean is ùghdarrasan ionadail eile bho bhith “a’ brosnachadh” co-sheòrsachd do chloinne.

    Chaidh an lagh a thilgeil a-mach ann an Alba ann an 2000 agus ann an Sasainn is sa Chuimrigh ann an 2003.

    Tha McKellen draghail gum faodadh stiùireadh ùr a tha riaghaltas Rishi Sunak ag ullachadh do sgoiltean an-dràsta bacaidhean a chur air oileanaich tar-ghnèitheach is neo-bhìnearaidh ann an dòigh coltach ri Section 28.

    Just Like Us

    Tha an carthannas òigridh Just Like Us air maoineachadh luach £435,250 a ghlacadh bhon Chrannchur Nàiseanta gus taic a chur ris na clubaichean sgoile LGDTC+ aca.

    Bidh an carthannas a’ stiùireadh lìonra de chlubaichean sgoile aig àm-lòin is an dèidh na sgoile air feadh na Rìoghachd Aonaichte gus àiteachan sàbhailte a chruthachadh far an urrainn do dh’òigridh LGDTC+ is na càirdean aca a choinneachadh, ionnsachadh agus comhairle fhaighinn.

    Kentucky

    Tha diùraidh feadarail air $100,000 a thoirt do chàraid gèidh às dèidh do sheann chlàrc siorrachd diùltadh cead pòsaidh a thoirt dhaibh.

    Thug David Ermold agus David Moore an clàrc, Kim Davis, gu cùirt as dèidh dhi diùltadh cead pòsaidh a thoirt dhaibh leis gu bheil i dhen bheachd nach fhaod ach boireannach is fireannach a phòsadh.

    Chaidh Davis a chur an grèim ann an 2015 airson càraid gèidh eile a dhiùltadh, ach thug an luchd-obrach aice a-mach an cead pòsaidh as aonais a h-ainm agus chaidh a leigeil mu sgaoil as dèidh còig latha sa phrìosan.

  • Cuairt-litir #38

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    A’ Ghàidhealtachd

    Tha a’ charthannas, Inspiring Young Voices, air maoineachadh a ghlacadh gus dreuchd pàirt-ùine ùr a stèidheachadh do neach-obrach ion-ghabhaltais a dh’obraicheas còmhla ri òigridh fo 25 a tha a’ fuireach air a’ Ghàidhealtachd gus mothachadh a thogail do chùisean a bhios a’ toirt buaidh orra.

    Lunnainn

    Tha Poilis a’ Mhet air fireannach, 19, a chur an grèim ann an co-cheangal ri ionnsaigh homafòbach air dithis fhireannach taobh a-muigh taigh-seinnse ann an Clapham am mìos seo chaidh.

    Bulgaria

    Tha Cùirt Eòrpach nan Còraichean Daonna air riaghladh ann am fàbhair càraid aon-sheòrsach a bha ag iarraidh air Riaghaltas Bhulgaria aithneachadh laghail a thoirt dhaibh.

    Phòs Darina Koilova agus Lily Babulkova san Rìoghachd Aonaichte ann an 2016, ach dhiùlt Riaghaltas Bhulgaria am pòsadh aca aithneachadh ann an 2017 agus a-rithist ann an 2019.

    Riaghal na seachdnar britheamhan gu h-aona-ghuthach gun deach còraichean a’ chàraid air prìobhaideachd agus beatha-teaghlaich fo artaigil 8 de Chùmhnant Eòrpach nan Còraichean Daonna a bhriseadh.

    Chan eil an co-dhùnadh a’ dèanamh pòsaidh cho-sheòrsaich laghail san dùthaich ge-tà ach e ag iarraidh air an Riaghaltas siostam air choireigin a chur an-gnìomh gus aithneachadh laghail a thoirt do chàraidean co-sheòrsach san dùthaich.

    Hong Kong

    Riaghal Cùirt Dheireannach nan Ath-thagraidhean an seachdain seo chaidh gu bheil Riaghaltas Hong Kong a’ briseadh Bile Chòraichean na sgìre leis nach eil iad ag aithneachadh càirdeasan co-sheòrsach.

    Ged nach do riaghail na britheamhan ann am fàbhar pòsadh co-sheòrsach a dhèanamh laghail, thug iad dà bhliadhna don Riaghaltas siostam eile a chur an-gnìomh gus aithneachadh laghail a thoirt do chàirdeasan co-sheòrsach.

    Boston

    Tha Oifis Mhèar Bhoston air an riatanas a bh’ aig daoine air an gnè aca a chlàradh air teisteanasan-pòsaidh a thoirt air falbh agus iad cuideachd air ainmeachadh gum faodar teisteanasan làithreach a bhith air an ùrachadh gus fiosrachadh mu ghnè a chur às.

    California

    Tha Seanadh Chalifornia air ainmeachadh gun tèid Mìos na Eachdraidh Tar-ghnèithich a chomharrachadh san stàit gach bliadhna bhon Lùnastal 2024.

    Thuirt Cathraiche a’ Phàrtaidh Dheamocratach, Honey Mahogany, aig coinneamh naidheachd gu bheil e “air leth cudromach gun cuir sinn stad air a’ mhì-fhiosrachadh a thathar ga sgaoileadh mun choimhearsnachd tar-ghnèitheach, gun gabh sinn an cothrom seo air an fhirinn innse agus daoine oideachadh mu ar deidhinn agus na feumalachdan againn”.

    Florida

    Tha bòrd-sgoile ann an sgìre Miami-Dade, Florida air bhòtadh 5-3 gun a bhith a’ comharrachadh Mìos na Eachdraidh LGDTC+ san Dàmhair.

    Bha còrr ’s 100 neach an làthair aig an deasbad a mhair 12 uair a thìde.

    Cho-dhùin am bòrd gun briseadh an tachartas am bile ris an canar “Don’t Say Gay” a chaidh a shoidhnigeadh ’na lagh le Riaghladair Ron DeSantis sa Chèitean 2022 agus a tha a’ toirmeasg sgoiltean poblach san stàit bho chloinne oideachadh mu thaobhadh-feise no dearbh-aithne gnè.

    Georgia

    Tha britheamh air riaghladh gum faod stàit Gheorgia bacadh a chur air cùram-slàinte daingneachadh gnè do mhion-aoisich tar-ghnèitheach dà sheachdain an dèidh dhi stad a chur air.

    Bha am britheamh Sarah Geraghty air bacadh sealach a chur air an reachdas gus an cluinneadh a’ chùirt tagradh na aghaidh.

    Tha i air co-dhùnadh a-nis ge-tà gum faodar am bacadh a chur an-gnìomh an dèidh do Chùirt Fheadarail nan Ath-thagraidhean riaghladh gum faodadh stàit Alabama lagh coimeasail a chur an-gnìomh.

  • Cuairt-litir #37

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    Nebraska

    Tha Riaghladair Nebraska, Jim Pillen, air òrdugh a shoidhnigeadh a mhìnicheas boireannach mar neach aig a bheil buill-ghineamhainn a bhios a’ dèanamh uighean agus fireannach mar neach aig a bheil buill-ghineamhainn a tha air an dealbhachadh gus ugh a shìolachadh.

    Tha an t-òrdugh cuideachd ag ràdh gur e gnè neach, an gnè bith-eòlasach a chaidh a bhuileachadh orra aig àm am breith.

    Texas

    Tha Àrd-chùirt Texas air casg a chur air cùram-slàinte daingneachadh gnè do mhion-aoisich.

    Fon lagh ùr a chaidh a chur an gnìomh Dihaoine, thèid cead meidigeach neach sam bith a thabhainneas cùram-slàinte daingneachadh gnè, a leithid casgan inbhidheachd no teiripe bhrodagan, do mhion-aoisich a thoirt air ais.

    Missouri

    Tha Missouri cuideachd air casg a chur air cùram-slàinte daingneachadh gnè do mhion-aoisich.

    Coltach ri lagh ùr Texas, thèid cead meidigeach neach sam bith a bhriseas an lagh a thoirt air ais.

    Kansas

    Tha britheamh feadarail ann an Kansas air riaghladh nach fhaod oifigearan na stàite teisteanasan-breith luchd tar-ghnèitheach ùrachadh gus an gnè aca atharrachadh.

    Alaska

    Tha bòrd foghlam Alaska air bhòtadh 7-1 gus nigheanan tar-ghnèitheach a thoirmeasg bho sgiobaidhean chlann-nighean.

  • Cuairt-litir #36

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    Alba

    Tha Poileas Alba air dearbhadh gun tèid aithisg a chur gu Neach-casaid a’ Chrùin an dèidh dhaibh casaid a chur às leth fhireannaich, 59, a dh’èigh “deviant” air Patrick Harvie grunn thursan fhad ’s a bha Mgr Harvie a’ dèanamh agallamh beò ris a’ BhBC.

    Canada

    Tha Riaghaltas Chanada air rabhadh a thoirt do Chanadaich 2SLGBTQI+1 a bhith faiceallach air laghan is poileasaidhean a dh’fhaodadh buaidh a thoirt orra nam biodh iad a’ siubhal gu cuid de stàitean anns na SA.

    1. 2S = Two-spirit (dà-spioradach – facal Tùsanach Aimeireaganach a tha a’ toirt iomradh air neach nach eil boireann no fireann. ↩︎

    Indeed

    Tha Indeed air ainmeachadh gun toir iad maoineachadh luach $10,000 do luchd-obrach tar-ghnèitheach nam biodh feum aca gluasad gu stàit eile gus cothrom fhaighinn air cùram-slàinte daingneachadh gnè.

    Astràilia

    Tha buidheann-riaghlaidh lùth-chleasachd Astràilia air stiùireadh ùr fhoillseachadh a cheadaicheas lùth-chleasaichean tar-ghnèitheach pàirt a ghabhail ann am farpaisean a co-fhreagaireas ris an dearbh-aithne gnè aca.

    Tha an stiùireadh ùr cuideachd a’ leigeil leotha seòmraichean-locair agus taighean-beaga a cho-fhreagaireas ris an dearbh-aithne gnè aca a chleachdadh.

    Uganda

    Tha na Poilis ann an Uganda air fireannach, 20, a chur an grèim fo chasaid “aggravated homosexuality”.

    Fo laghan ùra a chaidh a chur an gnìomh san dùthaich na bu tràithe air am bliadhna, dh’fhaodadh binn-bhàis a chur air neach sam bith a thèid a dhìteadh airson “aggravated homosexuality”.

    Fo na laghan ùra, dh’fhaodadh casaid “aggravated homosexuality” a chur air neach: nan rachadh an dìteadh grunn thursan airson a bhith ri feise cho-sheòrsach; nan sgaoileadh iad galaran gabhaltach feiseil; no nam biodh iad ri feise cho-sheòrsach le mion-aoisich, sean dhaoine, no daoine le ciorraim.

    Tha Reuters ag aithris gu bheil iad air an siota-casaid fhaicinn, gun robh am fireannach ri feise le fireannach eile, 41, ach chan eil fios aca carson a chaidh am fireannach a chur an grèim fo chasaid “aggravated homosexuality”.

    Nigeria

    Tha na Poilis ann an Nigeria air 67 neach a chur an grèim airson banais cho-sheòrsach a fhrithealadh.

    Chaidh pòsaidhean is aonaidhean-catharra co-sheòrsach a thoirmeasg san dùthaich ann an 2014 agus fon lagh dh’fhaodadh binn-phrìosain 14 bliadhna a chur air co-sheòrsaich, no 10 bliadhna air luchd-comainn.

  • Cuairt-litir #34

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    Patrick Harvie

    Tha Co-cheannard Pàrtaidh Uaine na h-Alba, Patrick Harvie, air rabhadh gu bheil gràin co-sheòrsachd a’ dol an àirde an Alba as dèidh dha droch-bheul a fhulang

    Bha Harvie, a tha dà-sheòrsach, a’ dèanamh agallamh beò air naidheachdan BBC Scotland nuair a dh’èigh fireannach “deviant” air grunn thursan.

    Thuirt neach-labhairt nan Uaineach gun cuireadh iad fios mu na thachair do Phoileas Alba.

    Foghlam ion-ghabhalach

    Thathar ag aithris gur e Bun-sgoil Bhaile a’ Chaisteil ann an Caisteal Mheilc, Glaschu a’ chiad bun-sgoil san dùthaich gus curraicealam a tha ion-ghabhalach air cuspairean LGDTC+ a chur an-gnìomh.

    Dh’fhoillsich Riaghaltas na h-Alba pacaid shònraichte de ghoireasan-teagaisg ann an 2019 gus cuspairean do chloinn de gach aois a dhèanamh nas ion-ghabhalaiche air dearbhan-aithne, cùisean agus eachdraidh LGDTC+.

    Georgia

    Tha britheamh feadarail ann an Georgia air casg sealach a chur air lagh a dhèanadh e mì-laghail cùram-slàinte daingneachadh gnè a-leithid casgan inbhidheachd a thabhann do mhion-aoisich san stàit.

    Uganda

    Tha neach-labhairt Poilis ann an Uganda air dearbhadh ris an Associated Free Press (AFP) gu bheil iad air ceathrar neach a chur an grèim fo amharas gun robh iad ri gnìomhachd feise co-sheòrsaich.

    Thathar ag aithris gun d’thug neach-fiosrachaidh fios dhan a’ Phoileas gun gnìomhachd feise co-sheòrsach a’ dol ann an salon suathaidh ann am Buikwe Disathairne.

    Chaidh co-sheòrsachd a dhèanamh mì-laghail san dùthaich sa Chèitean ’s dh’fhaodadh binn-bheatha, no fiù ’s peanas-bàis ann an cuid de chùisean, a chur air neach sam bith a thèid a dhìteadh.

    Ioràc

    Tha neach-poileataigs neo-eisimeileach air atharrachadh air an lagh a chur air adhart a dhèanadh co-sheòrsachd mì-laghail ann an Ioràc.

    Fo mholaidhean Raad Al-Maliki, dh’fhaodadh binn-bheatha, no peanas-bàis a chur air neach sam bith a thèid a dhìteadh airson a bhith ri feise cho-sheòrsach.

    A bharrachd air sin, dh’fhaodadh binn-phrìosain 7 bliadhna agus peanas-airgid mòr a chur air neach sam bith a bhrosnaicheas co-sheòrsachd.