An Gèidheal Ùr

A' tort thugaibh na naidheachdan LGDTC+ as ùire

  • Cuairt-litir #41

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    HIV ann an Alba

    Tha an àireamh de chùisean ùra HIV am measg fireannaich eile-sheòrsacha air a dhol seachad air an àireamh de chùisean ùra am measg fireannaich ghèidhe airson a chiad turas san deichead mu dheireadh.

    A-rèir figearan ùra bho Slàinte Poblach na h-Alba bha 42% de chùisean ùra ann an 2022 air an lorg ann am fireannaich eile-sheòrsach, an taca ri 29% ann am fireannaich ghèidhe.

    An EHRC

    Tha Coimisean na Co-ionannachd agus Chòraichean a’ Chinne-daonna (EHRC) air stiùireadh ùr fhoillseachadh do sgoiltean ann an Sasainn a tha a’ moladh nach e leth-bhreith a th’ ann tuilleadh ma bhios luchd-teagaisg a’ mhì-ghnèitheachadh oileanaich.

    A-rèir an stiùireadh a bh’ ann roimhe, b’ e leth-bhreith a bh’ ann am mì-ainmeachadh no mì-ghnèitheachadh oileanaich thar-ghnèithich leis gu bheil ath-bhuileachadh gnè na feart dìonta fo Achd na Co-ionnannachd, ach tha iad air an earrann seo a thoirt às an stiùireadh ùr.

    A bharrachd air sin, tha an stiùireadh ùr a’ ràdh gum feum sgoiltean taighean-beaga aon-sheòrsach a sholarachadh do chlann nas sìne na 8, agus seòmraichean-èididh aon-sheòrsach do chlann nas sìne na 11.

    Tha an stiùireadh cuideachd a’ ràdh gum bu chòir dhan seòmraichean seo a bhith air an sgaradh a-rèir gnè bith-eòlasach agus gum bu chòir do sgoiltean seòmraichean prìobhaideach a sholarachadh do chlann tar-ghnèitheach.

    “Teiripe” iompachaidh

    Tha The Times ag aithris gu bheil dùil gum bi Rishi Sunak a’ cur cùl ris a’ chasg air cleachdaidhean ris an canar “teiripe” iompachaidh.

    ‘S e a th’ ann an “teiripe” iompachaidh cleachdadh sam bith a dh’fheuchas ri taobhadh feise, no dearbh-aithne gnè, neach atharrachadh.

    Tha The Times ag aithris gun ainmich an riaghaltas gu bheil iad air cùl a chur ris a’ chasg leis gu bheil casgan den leithid air a bhith neo-èifeachdach ann an cuid de dhùthchannan eile.

    Tha còrr ’s còig bliadhna agus ceathrar Prìomhairean air a bhith ann a-nis bho gheall na Tòraidhean an toiseach casg a chur air “teiripe” iompachaidh.

    Gheall Sunak nuair a chaidh e na Phrìomhaire gum biodh an casg deiseil a chur an gnìomh san t-Samhain, ach chan fhacas dreach bhile fhathast is am pàrlamaid a-nis briste gu meadhan na Dàmhair.

    Fògarraich

    Tha Rùnaire na Dùthcha, Suella Braverman, air ràdh nach eil eagal ro leth-bhreith na adhbhar gu leòr airson comraich a cheadachadh do dh’fhògarrach gèidh no boireannach.

    Thathar ag aithris gu bheil Braverman na beachd gu bheil cunnradh nan Nàiseanan Aonaichte air fògarraich ro sheann is feumach air ath-leasachadh.

    A’ Phòlainn

    Tha ceannard a’ phàrtaidh Civic Platform, Donald Tusk, air ràdh gun dèan e nas fhasa do luchd tar-ghnèitheach an gnè laghail atharrachadh agus gun toir e aithneachadh laghail do chompanasan-catharra aon-sheòrsach ma shoirbhicheas iad ann an taghadh na h-ath mhìos.

    Afraga a Deas

    Tha seachdnar an grèim ann an Afraga a Deas an dèidh dhaibh an aplacaid Grindr a chleachdadh gus oileanach, 18, a thàladh is a thoirt fo bhruid Dimàirt seo chaidh.

    Thuirt na Poilis ann an Gauteng, gu do dh’iarr iad R30,000 (mu £1,300) air a theaghlach airson a shaoradh air èirig.

    Chaidh a lorg gun mhothachadh aig ostail ann an Johannesburg Diciadain is a thoirt a dh’ospadal airson leigheis.

    Thuirt na Poilis gu bheil iad cuideachd a’ feuchainn ri fhaighinn a-mach nan robh an fheadhainn a chaidh a chur an greim an-sàs ann an cùisean eile den leithid san sgìre.

  • Cuairt-litir #40

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    Baile Àtha Cliath

    Chruinnich na ceudan ann am Baile Àtha Cliath Disathairne gus fianais a thogail an-aghaidh tachartas an neach-iomairt an-aghaidh còraichean tar-ghnèitheach, Posie Parker.

    Thuirt a’ bhuidheann Trans and Intersex Dublin, a chur an togail fianais air chois, gun robh iad airson seasamh an-aghaidh ideòlas TERF Pharker.

    A’ Chuimrigh

    Dh’ainmich Riaghaltas na Cuimrigh Diluain gun tog iad bacaidhean a chur casg air fireannaich a bhios ri feise le fireannaich bho bhith a’ toirt seachad maothran, cnàimh leigheis agus bun-cheallan.

    Bristol

    Tha na Poilis a’ rannsachadh ionnsaigh homafòbach ann am Bristol.

    Thathar ag aithris gun do thachair an ionnsaigh mu 3:30f air Disathairne, 29mh den Iuchar aig Turtle Bay, ann an sgìre Montpelier.

    Dh’fhulaing fireannach cainnt a bha ri oillt cho-sheòrsachd agus oillt thar-ghnèitheach mus deach a dhòrn mun aodann.

    Tha na Poilis air dealbh CCTV a cho-roinneadh a’ sealltainn fireannaich a tha iad a’ sireadh ann an co-cheangal ris an ionnsaigh.

    Thuirt iad gum bu chòir do neach sam bith aig a bheil fiosrachadh mun thachartas fios a chur gu 101 is an àireamh 5223182231 a thoirt seachad.

    Na Stàitean Aonaichte

    Tha còrr ’s 150 neach-iomraiteach air litir fosgailte a shoidhnigeadh gus cur an aghaidh casgan air leabhraichean LGDTC+ sna Stàitean Aonaichte.

    Chaidh an iomairt a chur air dòigh le preasantair Reading Rainbows is rionnag Star Trek: TNG, LeVar Burton.

    A-measg na rionnagan eile a shoidhnig an litir, tha Ariana Grande, Billy Porter, Emma Roberts, Mark Ruffalo, Ava Max, Guillermo del Toro agus Sarah Paulson.

    California

    Tha sgìre sgoile eile ann an California air poileasaidh a chur an gnìomh a dh’iarras air sgoiltean innse do phàrantan mu oileanaich a bhios airson eadar-ghluasad sòisealta a dhèanamh aig an sgoil

    ’S e Dry Creek a-nis an còigeamh sgìre-sgoile Chalifornia gus am poileasaidh a chur an gnìomh.

    Nigeria

    Tha 69 neach a chaidh a chur fo chasaid banais aon-sheòrsach a chur air dòigh ’s a fhrithealadh ann a Nigeria air a bhith gan leigeil mu sgaoil air urras.

    Tha co-sheòrsachd is pòsadh aon-sheòrsach mì-laghail san dùthaich agus chaidh còrr ’s 200 neach a chur an grèim o thùs airson a’ bhanais a fhrithealadh san Lùnastal.

    Riaghail àrd-chùirt ann an Warri, Dimàirt, gum faodadh iad a bhith air an leigeil mu sgaoil às dèidh dhaibh urras 500,000 naira (£520) a phàigheadh agus gum bi aca ri clàr a shoidhnigeadh gach mìos gus an nochd iad sa chùirt a-rithist.

  • Cùis-lagha Bile an Aithneachaidh Ghnè

    Dealbh le Thiago Rocha air Unsplash.

    Thèid Riaghaltas na h-Alba agus Riaghaltas an Rìoghachd Aonaichte gu Cùirt an t-Seisein ann an Dùn Èideann an t-seachdain seo gus cùis Bile an Aithneachaidh Ghnè a dheasbad.

    Chur Pàrlamaid na h-Alba taic ris a’ bhile san Dùbhlachd, ach chleachd Rùnaire na Stàite airson Alba, Alistair Jack, na cumhachdan aige fo Earrann 35 de dh’Achd na h-Alba gus stad a chur air a’ bhile mus deach a shoidhnigeadh ’na lagh.

    B’ e seo a’ chiad thuras gun deach an cumhachd seo a chleachdadh o chaidh Pàrlamaid na h-Alba fhosgladh ann an 1999.

    Aig an àm thuirt Jack gun toireadh am bile buaidh air obrachadh Achd na Co-ionnannachd 2010, a mhìnicheas, am-measg rudan eile, mar a dh’obraicheas teisteanasan aithneachadh gnè (GRC) air feadh na Rìoghachd Aonaichte.

    ’S e adhbhar GRC an gnè a ghabh neach tar-ghnèitheach a chlàradh air sgrìobhainnean oifigeil a-leithid teisteanasan-breithe, teisteanasan-pòsaidh agus teisteanasan-bàis.

    Thuirt Riaghaltas na h-Alba gur e adhbhar am bile am pròiseas gus GRC fhaighinn a dhèanamh nas sìmplidhe agus nach toireadh seo buaidh air mar a dh’obraicheas iad air feadh na Rìoghachd Aonaichte.

    Fon lagh làithreach, ma tha neach tar-ghnèitheach ag iarraidh GRC, feumaidh iad sgrùdadh dhotair gus dearbhadh gu bheil neo-shàstachd gnè (gender dysphoria) orra, feumaidh iad a bhith beò anns an gnè a ghabh iad fad dà bhliadhna agus an uair sin nì Pannal Aithneachaidh Gnè sgrùdadh air an fhianais gus co-dhùnadh ma tha iad ion-róghnach air GRC.

    Atharraicheadh am bile Achd Aithneachadh Gnè 2004 gus:

    • an riatanas airson sgrùdadh dhotair a thoirt air falbh;
    • am Pannal Aithneachaidh Gnè a thoirt air falbh bhon phròiseas. Thèid iarrtasan a chur gu Àrd Neach-clàraidh na h-Alba;
    • an ùine a dh’fheumas tagraichean a bhith beò sa ghnè a ghabh iad a lùghdachadh bho dhà bhliadhna gu 3 mìosan;
    • ùine-chnuasachaidh riatanach de 3 mìosan a thoirt a-steach;
    • an aois as lugha do thagraichean a lùghdachadh bho 18 gu 16.

    Tha cuid air argamaid gum faodadh na h-atharrachaidhean seo a dhèanamh nas fhasa do dh’fhireannaich brath a thoirt air boireannaich ann an taighean-beaga no seòmraichean-èididh, ach fo lagh co-ionnannachd na RA, chan fheumar GRC gus goireasan den leithid a chleachdadh.

    Tha dùil gun dèan Riaghaltas na h-Alba argamaid leis nach eil am bile ag atharrachadh mar a dh’obraicheas teisteanasan aithneachadh gnè, ach am pròiseas gus GRC fhaighinn, nach robh adhbhar reusanta aig Jack na cumhachdan Earrainn 35 aige a chleachdadh gus stad a chur air.

    Tòisichidh an èisteachd 10m gach latha 19mh-21d den t-Sultain ’s thèid a bheò-chraoladh air loidhne air làrach-lìn na cùirte.

  • Cuairt-litir #39

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    “Teiripe” iompachaidh

    Chruinnich luchd-fianais faisg air Taighean na Pàrlamaid Diardaoin gus iarraidh air Rishi Sunak a ghealltanas a chur casg air cleachdaidhean ris an canar “teiripe” iompachaidh a chumail.

    ‘S e a th’ ann an “teiripe” iompachaidh cleachdadh sam bith a dh’fheuchas ri taobhadh feise, no dearbh-aithne gnè, neach atharrachadh.

    Tha còrr ’s còig bliadhna agus ceathrar Prìomhairean air a bhith ann a-nis bho gheall na Tòraidhean an toiseach casg a chur air “teiripe” iompachaidh.

    Gheall Sunak nuair a chaidh na Phrìomhaire gum biodh an casg deiseil a chur an gnìomh san t-Samhain, ach chan fhacas dreach bhile fhathast is am pàrlamaid ri bhriseadh an ath-sheachdain gu meadhan na Dàmhair.

    Liz Truss

    Thuirt Liz Truss ris The Times gum bu chòir dhan Phrìomhaire, Rishi Sunak, stiùireadh fhoillseachadh ag ràdh gum bu chòir do sgoiltean a bhith soilleir mu ghnè bith-eòlasach agus nach bu chòir dhaibh eadar-ghluasadan sòisealta a cheadachadh gu h-oifigeil.

    Thuirt i leis nach e “gnìomh neodrach” a th’ ann “nach bu chòirear ceadachadh oifigeil a thoirt ris gus a tha inbheach òg làn comasach air co-dhùnadh a dhèanamh air na builean aig aois 18”.

    Ian McKellen

    Tha Sir Ian McKellen air ràdh gu bheil dragh air mu thilleadh Section 28, lagh a chur am Prìomhaire, Margaret Thatcher, an gnìomh is a thoirmisg sgoiltean is ùghdarrasan ionadail eile bho bhith “a’ brosnachadh” co-sheòrsachd do chloinne.

    Chaidh an lagh a thilgeil a-mach ann an Alba ann an 2000 agus ann an Sasainn is sa Chuimrigh ann an 2003.

    Tha McKellen draghail gum faodadh stiùireadh ùr a tha riaghaltas Rishi Sunak ag ullachadh do sgoiltean an-dràsta bacaidhean a chur air oileanaich tar-ghnèitheach is neo-bhìnearaidh ann an dòigh coltach ri Section 28.

    Just Like Us

    Tha an carthannas òigridh Just Like Us air maoineachadh luach £435,250 a ghlacadh bhon Chrannchur Nàiseanta gus taic a chur ris na clubaichean sgoile LGDTC+ aca.

    Bidh an carthannas a’ stiùireadh lìonra de chlubaichean sgoile aig àm-lòin is an dèidh na sgoile air feadh na Rìoghachd Aonaichte gus àiteachan sàbhailte a chruthachadh far an urrainn do dh’òigridh LGDTC+ is na càirdean aca a choinneachadh, ionnsachadh agus comhairle fhaighinn.

    Kentucky

    Tha diùraidh feadarail air $100,000 a thoirt do chàraid gèidh às dèidh do sheann chlàrc siorrachd diùltadh cead pòsaidh a thoirt dhaibh.

    Thug David Ermold agus David Moore an clàrc, Kim Davis, gu cùirt as dèidh dhi diùltadh cead pòsaidh a thoirt dhaibh leis gu bheil i dhen bheachd nach fhaod ach boireannach is fireannach a phòsadh.

    Chaidh Davis a chur an grèim ann an 2015 airson càraid gèidh eile a dhiùltadh, ach thug an luchd-obrach aice a-mach an cead pòsaidh as aonais a h-ainm agus chaidh a leigeil mu sgaoil as dèidh còig latha sa phrìosan.

  • Cuairt-litir #38

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    A’ Ghàidhealtachd

    Tha a’ charthannas, Inspiring Young Voices, air maoineachadh a ghlacadh gus dreuchd pàirt-ùine ùr a stèidheachadh do neach-obrach ion-ghabhaltais a dh’obraicheas còmhla ri òigridh fo 25 a tha a’ fuireach air a’ Ghàidhealtachd gus mothachadh a thogail do chùisean a bhios a’ toirt buaidh orra.

    Lunnainn

    Tha Poilis a’ Mhet air fireannach, 19, a chur an grèim ann an co-cheangal ri ionnsaigh homafòbach air dithis fhireannach taobh a-muigh taigh-seinnse ann an Clapham am mìos seo chaidh.

    Bulgaria

    Tha Cùirt Eòrpach nan Còraichean Daonna air riaghladh ann am fàbhair càraid aon-sheòrsach a bha ag iarraidh air Riaghaltas Bhulgaria aithneachadh laghail a thoirt dhaibh.

    Phòs Darina Koilova agus Lily Babulkova san Rìoghachd Aonaichte ann an 2016, ach dhiùlt Riaghaltas Bhulgaria am pòsadh aca aithneachadh ann an 2017 agus a-rithist ann an 2019.

    Riaghal na seachdnar britheamhan gu h-aona-ghuthach gun deach còraichean a’ chàraid air prìobhaideachd agus beatha-teaghlaich fo artaigil 8 de Chùmhnant Eòrpach nan Còraichean Daonna a bhriseadh.

    Chan eil an co-dhùnadh a’ dèanamh pòsaidh cho-sheòrsaich laghail san dùthaich ge-tà ach e ag iarraidh air an Riaghaltas siostam air choireigin a chur an-gnìomh gus aithneachadh laghail a thoirt do chàraidean co-sheòrsach san dùthaich.

    Hong Kong

    Riaghal Cùirt Dheireannach nan Ath-thagraidhean an seachdain seo chaidh gu bheil Riaghaltas Hong Kong a’ briseadh Bile Chòraichean na sgìre leis nach eil iad ag aithneachadh càirdeasan co-sheòrsach.

    Ged nach do riaghail na britheamhan ann am fàbhar pòsadh co-sheòrsach a dhèanamh laghail, thug iad dà bhliadhna don Riaghaltas siostam eile a chur an-gnìomh gus aithneachadh laghail a thoirt do chàirdeasan co-sheòrsach.

    Boston

    Tha Oifis Mhèar Bhoston air an riatanas a bh’ aig daoine air an gnè aca a chlàradh air teisteanasan-pòsaidh a thoirt air falbh agus iad cuideachd air ainmeachadh gum faodar teisteanasan làithreach a bhith air an ùrachadh gus fiosrachadh mu ghnè a chur às.

    California

    Tha Seanadh Chalifornia air ainmeachadh gun tèid Mìos na Eachdraidh Tar-ghnèithich a chomharrachadh san stàit gach bliadhna bhon Lùnastal 2024.

    Thuirt Cathraiche a’ Phàrtaidh Dheamocratach, Honey Mahogany, aig coinneamh naidheachd gu bheil e “air leth cudromach gun cuir sinn stad air a’ mhì-fhiosrachadh a thathar ga sgaoileadh mun choimhearsnachd tar-ghnèitheach, gun gabh sinn an cothrom seo air an fhirinn innse agus daoine oideachadh mu ar deidhinn agus na feumalachdan againn”.

    Florida

    Tha bòrd-sgoile ann an sgìre Miami-Dade, Florida air bhòtadh 5-3 gun a bhith a’ comharrachadh Mìos na Eachdraidh LGDTC+ san Dàmhair.

    Bha còrr ’s 100 neach an làthair aig an deasbad a mhair 12 uair a thìde.

    Cho-dhùin am bòrd gun briseadh an tachartas am bile ris an canar “Don’t Say Gay” a chaidh a shoidhnigeadh ’na lagh le Riaghladair Ron DeSantis sa Chèitean 2022 agus a tha a’ toirmeasg sgoiltean poblach san stàit bho chloinne oideachadh mu thaobhadh-feise no dearbh-aithne gnè.

    Georgia

    Tha britheamh air riaghladh gum faod stàit Gheorgia bacadh a chur air cùram-slàinte daingneachadh gnè do mhion-aoisich tar-ghnèitheach dà sheachdain an dèidh dhi stad a chur air.

    Bha am britheamh Sarah Geraghty air bacadh sealach a chur air an reachdas gus an cluinneadh a’ chùirt tagradh na aghaidh.

    Tha i air co-dhùnadh a-nis ge-tà gum faodar am bacadh a chur an-gnìomh an dèidh do Chùirt Fheadarail nan Ath-thagraidhean riaghladh gum faodadh stàit Alabama lagh coimeasail a chur an-gnìomh.

  • Cuairt-litir #37

    Geàrr-chunntas sgrìobhte de naidheachdan LGDTC+ ionadail, nàiseanta ‘s bho air feadh an t-saoghail.

    Nebraska

    Tha Riaghladair Nebraska, Jim Pillen, air òrdugh a shoidhnigeadh a mhìnicheas boireannach mar neach aig a bheil buill-ghineamhainn a bhios a’ dèanamh uighean agus fireannach mar neach aig a bheil buill-ghineamhainn a tha air an dealbhachadh gus ugh a shìolachadh.

    Tha an t-òrdugh cuideachd ag ràdh gur e gnè neach, an gnè bith-eòlasach a chaidh a bhuileachadh orra aig àm am breith.

    Texas

    Tha Àrd-chùirt Texas air casg a chur air cùram-slàinte daingneachadh gnè do mhion-aoisich.

    Fon lagh ùr a chaidh a chur an gnìomh Dihaoine, thèid cead meidigeach neach sam bith a thabhainneas cùram-slàinte daingneachadh gnè, a leithid casgan inbhidheachd no teiripe bhrodagan, do mhion-aoisich a thoirt air ais.

    Missouri

    Tha Missouri cuideachd air casg a chur air cùram-slàinte daingneachadh gnè do mhion-aoisich.

    Coltach ri lagh ùr Texas, thèid cead meidigeach neach sam bith a bhriseas an lagh a thoirt air ais.

    Kansas

    Tha britheamh feadarail ann an Kansas air riaghladh nach fhaod oifigearan na stàite teisteanasan-breith luchd tar-ghnèitheach ùrachadh gus an gnè aca atharrachadh.

    Alaska

    Tha bòrd foghlam Alaska air bhòtadh 7-1 gus nigheanan tar-ghnèitheach a thoirmeasg bho sgiobaidhean chlann-nighean.